Franchiseformules zijn in Nederland erg populair, vooral in de detailhandel food. We hebben er meer dan 800 en die zijn samen goed voor ruim 30.000 winkelvestigingen. Bekende namen zijn Albert Heijn, Jumbo, Hema, The ReadShop, Subway, McDonalds, Doppio Espresso, Bruna en Pets Place. Het uitgangspunt van de franchiseformule is dat een zelfstandig ondernemer een eigen zaak exploiteert onder de vlag van een bepaald merk. Voor het gebruik van de merknaam en bijbehorende formule wordt dan een fee over de omzet afgedragen.
Tot voor kort bestond er een code, noem het een leidraad, voor hoe de relatie tussen franchisenemer en- gever konden worden vormgegeven. Een algemene formulering zonder wettelijke status. In de praktijk leidde dit nog weleens tot onduidelijkheden. Om zaken toch wat structureler te regelen, is per 1 januari 2021 de Wet franchise in werking getreden.
Dwingend recht
De nieuwe Franchisewet heeft als voornaamste doel de verhoudingen tussen de franchisegever en franchisenemer duidelijker vast te leggen. Invoering van de wet leidt voor partijen verplicht tot concrete rechten en plichten. Advocaat Guido de Wit zag dat het voortraject nog wel wat hobbels kende. ,,De reactie van individuele franchisenemers naar aanleiding van de nieuwe wet waren in het algemeen positief’’, vertelt De Wit. ,,Franchisegevers reageerden echter overwegend afhoudend en kritisch. Met name ten aanzien van het verplichte karakter, dwingend recht, van de nieuwe wet. De wetgever heeft hier echter aan vastgehouden, vanwege de beoogde beschermende werking van de wet voor franchisenemers. Daarom mag van de nieuwe wettelijke regels niet in het nadeel van de franchisenemer worden afgeweken.’’
Evenwichtiger en transparanter
Bij het sluiten van de franchiseovereenkomst ontbreekt vaak de nodige transparantie in de informatie die voor de franchisenemer essentieel is om zijn onderneming op een succesvolle manier te exploiteren. Daarom is in de nieuwe Franchisewet de informatiepositie van de franchisenemer, voorafgaand aan de franchiseovereenkomst, versterkt. Partijen worden in de nieuwe wet verplicht om elkaar tijdig in de precontractuele fase alle informatie te verschaffen die nodig is voor een goede beoordeling van kansen en risico’s. ,,Hoe de Wet franchise in de praktijk gaat uitpakken zal de toekomst leren’’, kijkt De Wit vooruit. ,,De wetgever heeft in ieder geval met de nieuwe regelgeving de samenwerking tussen franchisegever en franchisenemer evenwichtiger en transparanter willen maken. In de praktijk is de franchisenemer relatief afhankelijk van de franchisegever en blijkt regelmatig dat de manier waarop de franchisegever zijn overwicht inzet, tot onredelijke en onwenselijke situaties en dus soms tot conflicten kan leiden. De wetgever heeft daarom de positie van de franchisenemers willen verbeteren. De nieuwe wet wil hun rechten versterken in zowel de voorfase als tijdens en bij beëindiging van de franchiseovereenkomst. Daarnaast bestaat een algemene verplichting voor partijen om elkaar tijdig te informeren over al hetgeen redelijkerwijs voor de ander van belang is of kan worden met het oog op het aangaan en de uitvoering van de franchiseovereenkomst.’’
Onderzoeksplicht franchisenemer
De verplichting tot het verstrekken van informatie door de franchisegever ontslaat de beoogd franchisenemer, gelet op zijn eigen verantwoordelijkheid als ondernemer, overigens niet van een eigen onderzoeksplicht, ziet ook De Wit. ,,Niet alleen de franchisegever moet de verstrekte informatie goed bestuderen, ook de franchisenemer heeft huiswerk te doen. Bijvoorbeeld door navraag te doen bij andere franchisenemers in de franchiseketen of zo nodig een deskundige in te schakelen. In die fase van het proces kunnen we als Guido de Wit advocaten van grote waarde zijn door de franchisenemer bij zijn onderzoek bij te staan.’’
Financiële positie
Als een beoogde franchisenemer in verband met het sluiten van de franchiseovereenkomst zelf een vestigingslocatie heeft geselecteerd voor de exploitatie van zijn onderneming binnen de franchiseketen is het logisch dat de beoogde franchisenemer zelf een goed vestigingsplaatsonderzoek doet. Ten slotte wordt de beoogd franchisenemer in de Wet franchise ertoe verplicht zijn franchisegever tijdig te informeren over zijn financiële positie. ,,Niet onbelangrijk’’, aldus De Wit. ,,Er moet namelijk kunnen worden aangetoond of de beoogd franchisenemer beschikt over de financiële ruimte om te kunnen investeren in de franchisesamenwerking.’’
Bedenktijd
Na het geven van de informatie door de franchisegever krijgt de potentiële franchisenemer vier weken bedenktijd voordat kan worden overgegaan tot het sluiten van de franchiseovereenkomst. ,,Gedurende deze vier weken wordt de (rechts)verhouding tussen partijen verplicht ‘bevroren’. De franchisegever mag gedurende deze periode de voorwaarden van de overeenkomst niet meer in het nadeel van de franchisenemer veranderen en ook geen aanbetalingen of investeringen van de franchisenemer verlangen’’, verduidelijkt De Wit.
Effect van de wet
Omdat de Wet franchise met ingang van 1 januari 2021 in werking is getreden, moeten alle nieuwe franchiseovereenkomsten vanaf die datum harmoniëren met de nieuwe wet. Voor reeds bestaande franchiseovereenkomsten treden de bepalingen van de nieuwe wet meteen in werking, maar dit geldt niet voor de bepalingen over: het instemmingsrecht van de franchisenemer; de goodwillregelingen en het concurrentie- c.q. relatiebeding. Deze drie uitzonderingen worden per 1 januari 2023 van kracht voor reeds bestaande franchiseovereenkomsten. Voor nieuwe franchiseovereenkomsten gelden deze regels meteen. De Wet franchise bevat daarom een opsomming van verschillende onderwerpen waarover de (beoogde) franchisenemer in ieder geval geïnformeerd moet worden.
Meer weten over de nieuwe Franchisewet? Neem vrijblijvend contact op met Guido de Wit advocaten.